Nagroda „Przeglądu Wschodniego” dla książki „Podróże malownicze przez Polskę 1780-1784” Polonika

Wyróżnienie za najlepszą książkę naukową o tematyce wschodnioeuropejskiej przyznawane od 1994 r. przez kwartalnik naukowy „Przegląd Wschodni” cieszy się uznaniem środowiska naukowego zajmującego się tematyką wschodnioeuropejską. Pośród laureatów znajdują się osoby specjalizujące się w różnych dziedzinach nauki: historii, prawa, politologii czy etnologii.

Nagroda Przeglądu Wschodniego jest wyjątkowym wyróżnieniem i traktuję jej przyznanie jako wielki dla mnie zaszczyt, a także wyraz uznania dla wszystkich osób i instytucji, które przyczyniły się do realizacji nagrodzonej publikacji. – zaznacza dr E. Budzińska, autorka publikacji. - Pierwszą reakcją na wiadomość o nagrodzie było ogromne zaskoczenie, gdyż nigdy nie myślałam o mojej pracy w kategoriach rankingu wydawnictw na jakimkolwiek polu. – dodaje autorka.

Publikacja „Johann Heinrich Müntz: Podróże malownicze przez Polskę 1780-1784” to efekt wieloletniego zainteresowania i badania dorobku Müntza przez autorkę. W publikacji przedstawiona została nie tylko skomplikowana historia wędrówki rysunków i notatek artysty, lecz także jego obszerny życiorys, w którym odnaleźć możemy wątek polski.

Johann Heinrich Müntz urodził się w 1727 r w alzackiej Miluzie. W Polsce pojawił się w roku 1778, gdzie w latach 1781-1783 odbył podróże z księciem Stanisławem Poniatowskim, bratankiem króla Stanisława Augusta, na tereny jego ukraińskich posiadłości. Müntz był pierwszym artystą w XVIII w., który – przemierzając drogi Polski, Litwy, Polesia, Podola, Wołynia, Mołdawii – tak szeroko rejestrował życie codzienne i pracę ludzi oraz pejzaże tych ziem i zabytki architektury.

Ze względu na niebywałą naukową wartość historycznego źródła, jakim są „Podróże malownicze przez Polskę 1780-1784” Johann Heinrich Müntz, Instytut Polonika zdecydował się na podjęcie współpracy z Instytutem Studiów nad Sztuką Świata i opublikowanie materiałów. Rękopis francuski został przetłumaczony na polski, angielski i rosyjski. Tym trójjęzycznym tekstom towarzyszą faksymile rysunków i oryginalnych opisów – niebywałe źródło wiedzy o XVIII-wiecznej Rzeczypospolitej. Mamy przekonanie, że to monumentalne wydawnictwo przyczyni się do pogłębiania badań nad dziejami Polski stanisławowskiej – podkreśla dr Anna Rudek-Śmiechowska, kierownik Programu Strategicznego Badania (Instytut Polonika).

Warto podkreślić, iż prezentowane w książce prace obecnie znajdują się w trzech albumach, z których dwa przechowywane są w zbiorach Państwowego Muzeum Historycznego w Moskwie, a jeden w Gabinecie Rycin Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie. Publikacja całego materiału nie byłaby możliwa, gdyby nie zostały pozyskane w 2017 r. przez prof. Jerzego Malinowskiego, prezesa Polskiego Instytutu Studiów nad Sztuką Świata, skany moskiewskich albumów. Niestety, rozwijająca się w ostatnich latach współpraca polskich i rosyjskich środowisk naukowych została przerwana z powodu barbarzyńskiej napaści Rosji na Ukrainę. Rękopis w języku francuskim został przełożony na język polski przez Piotra Herbicha i Henrykę Martyniuk.

Publikacja „Johann Heinrich Müntz: Podróże malownicze przez Polskę 1780-1784” w opracowaniu Elżbiety Budzińskiej została wydana przez Instytut Polonika w serii wydawniczej „Studia i Materiały”, w której prezentowane są efekty badań Instytutu oraz materiały, które stanowią istotny wkład do wiedzy o polskim dziedzictwie kulturowym znajdującym się poza naszym krajem.