Konserwacja książek z Biblioteki Poturzyckiej – troska o historię, kulturę i dziedzictwo
Program Ministra „Ochrona dziedzictwa kulturowego za granicą”
Projekt zakłada dalszą konserwację książek pochodzących z dawnego księgozbioru Biblioteki Poturzyckiej – biblioteki rodowej, założonej na początku XIX w. przez Józefa Kalasantego Dzieduszyckiego w Poturzycy, dawnym powiecie sokalskim w województwie lwowskim. Liczyła ponad 50 tys. rękopisów (m.in. Juliusza Słowackiego), inkunabułów (w tym listy Jana Długosza), atlasów, rycin i druków o bardzo szerokiej tematyce. Starodruki na przestrzeni lat uległy naturalnemu starzeniu oraz licznym uszkodzeniom mechanicznym i obecnie wymagają konserwacji zachowawczej lub pełnej. Celem zabiegów konserwatorskich jest przywrócenie książkom ich wartości użytkowych, estetycznych oraz zapewnienie im ochrony w dalszym przechowywaniu.
W 2024 r. świetność odzyska ponad dwadzieścia obiektów z Biblioteki Poturzyckiej. Wśród nich znajdują się m.in. dzieło wybitnego polskiego przyrodoznawcy i znawcy historii naturalnej – Jana Jonstona, dzieło Karola Linneusza, szwedzkiego lekarza i przyrodnika, „Przegląd gospodarstwa lasowego na podstawie regulacyi z roku 1856”, w którym są opisane dobra poturzyckie, i encyklopedia opracowana przez wybitnego francuskiego badacza Jeana Guillaume’a Bruguière’a.
W pierwszej fazie projektu wykonana zostanie dokumentacja fotograficzna i opisowa stanu zachowania starodruków przed zabiegami. W ramach konserwacji zachowawczej wykonane będą takie działania jak: dezynfekcja; czyszczenie mechaniczne z zabrudzeń powierzchniowych, reperacje: uszkodzeń skórzanych opraw wraz z ich nawilżeniem i natłuszczeniem odpowiednimi preparatami oraz uszkodzonych przegubów wyklejek przednich i tylnych; przedarć kart, uzupełnianie drobnych ubytków papieru dobranymi pod względem koloru i grubości bibułkami japońskimi, wykonanie pudła ochronnego z bezkwasowych materiałów na poszczególne druki. W ramach konserwacji pełnej przeprowadzone zostaną: dezynfekcja; czyszczenie mechaniczne z zabrudzeń powierzchniowych, kąpiele wodne elementów książek w odżelazionej filtrowanej wodzie, przeklejenie wodnym roztworem metylocelulozy, reperacje przedarć kart, uzupełnianie ubytków papieru, nawilżenie i zaprasowanie w prasie introligatorskiej, złożenie kart w blok i wykonanie nowych lub dołączenie oryginalnych wyklejek, zszycie bloku po starych śladach; reperacje oprawy i przygotowanie jej do ponownego nasadzenia na blok z wykorzystaniem wszystkich oryginalnych części, natłuszczenie oprawy, wykonanie pudła ochronnego z bezkwasowych materiałów na poszczególne druki. Na koniec wykonana zostanie dokumentacja fotograficzna i opis przebiegu konserwacji. Po zabiegach konserwatorskich starodruki będą przechowywane w bezpiecznych warunkach w pudłach ochronnych.
Realizator: Uliana Romaniv
Zwieńczeniem projektu będzie konferencja dokumentująca społeczne, kulturowe i patriotyczne zaangażowanie rodziny Dzieduszyckich na przestrzeni wieków. Szczególna uwaga będzie skierowana na aktywność kobiet związanych z rodziną Dzieduszyckich, które były zaangażowane w wielu obszarach: edukacji, walki o odzyskanie wolności, kultury i sztuki, rozwoju społecznego. W obradach wezmą udział zaproszeni eksperci: prof. Joanna Falkowska, prof. Kazimierz Karolczak, dr hab. Aleksander Gubrynowicz, dr Iwona Długoń, dr Magdalena Kwiecińska, Renata Kowalska, Krystyna Dzieduszycka-Rycerska.
