Ochrona zabytków w przestrzeni miejskiej Lwowa Polonika

W ramach projektu zostaną przeprowadzone prace konserwatorskie przy dwóch obiektach: rzeźbie przedstawiającej św. Onufrego, umieszczonej na elewacji kamienicy przy ul. Krakowskiej 7 oraz w kościele Wszystkich Świętych (dawny klasztor benedyktynek we Lwowie).

Przy płaskorzeźbie św. Onufrego zostaną przeprowadzone kompleksowe prace konserwatorskie wraz z badaniami stratygraficznymi. Jest to pierwszy projekt konserwatorski przy tej rzeźbie. Płaskorzeźba przedstawia postać św. Onufrego, stojącego na skałce, z leżącym u stóp lwem. W tle są płaskorzeźbione detale, m.in. czaszka, krzyż i pióra. Postaci św. Onufrego brakuje lewej dłoni. Kompozycja jest umieszczona w niszy na elewacji budynku, która jest w złym stanie technicznym, z łuszczącą się i odspajającą barwioną warstwą tynku. Stan kompozycji rzeźbiarskiej wydaje się stabilny, bez większych widocznych pęknięć lub odspojeń. Powierzchnia płaskorzeźby jest mocno zabrudzona w wyniku działania czynników atmosferycznych oraz pokryta wielokrotnie wtórnymi warstwami pobiał, farby i zaprawy cementowej. Warstwy te uniemożliwiają rozpoznanie faktycznej stratygrafii obiektu, zakresu spękań i ewentualnych wtórnych uzupełnień.

Z kolei działania w kościele pw. Wszystkich Świętych to kontynuacja prac rozpoczętych w 2021 r. Zespół kościelno-klasztorny położony jest przy pl. Wilczewa 2 (dawny plac Benedyktyński), u stóp Wysokiego Zamku. Był to najstarszy katolicki klasztor żeński na ziemiach ruskich Korony Polskiej. Klasztor sióstr benedyktynek powstał po 1593 r., gdy Adam Szaporowski herbu Junosza przekazał na jego utworzenie posag swoich córek: Katarzyny, Anny i Krystyny. W 1595 r. powstanie klasztoru zatwierdził arcybiskup Jan Dymitr Solikowski, a w 1596 r. – papież Klemens VIII oraz król Zygmunt III Waza. Ze źródeł wiadomo, iż przy budowie założenia pracował Paweł Rzymianin, który w swoim testamencie w 1618 r. wspomniał, iż pracował dla klasztoru i niewiele zostało do zakończenia jego budowy. W 1623 r. zabudowania zniszczył pożar, a odbudowę murowanego już kościoła zakończono do 1624 r., z inicjatywy przeoryszy Anny Szaporowskiej. Według niepotwierdzonych źródeł, odbudową kierował lwowski architekt Jan Pokorowicz. Założenie wybudowano na skraju ówczesnego Lwowa, dlatego kościół, podobnie jak klasztor bernardynów miał obronny charakter. Podkreślały to wysokie i grube mury z przyporami i oknami-strzelnicami oraz masywna, surowa bryła jednonawowego kościoła, pozbawiona fasady. Dwukondygnacyjna wieża kościoła w kształcie baszty obronnej, zwieńczona attyką zachowała się do dzisiaj w niezmienionej postaci. W 1627 r. odbyła się konsekracja kościoła dokonana przez arcybiskupa Jana Andrzeja Próchnickiego. Klasztor i kościół były otoczone przez polskich królów szczególną opieką, m.in. w 1670 r. król Michał Korybut Wiśniowiecki nadał zakonowi prawo warzenia piwa i trzy browary. W pierwszym stuleciu swego istnienia zakon dynamicznie się rozwijał i liczył około 60 sióstr. W XVIII w. przy wejściu na dziedziniec klasztorny wybudowano okazałą barokową bramę, ozdobioną malowidłami i rzeźbami. Przy okazji przebudowy zmieniono też dekoracje fasad budynków. W 1772 r. w chwili pierwszego rozbioru Polski, w klasztorze mieszkało 25 zakonnic. Prowadzona przez nie szkoła uratowała klasztor przed austriacką kasatą. W 1889 r. klasztor powiększono o nowe skrzydło zachodnie. W okresie międzywojennym benedyktynki rozbudowały szkołę, dobudowując od strony południowej nowe skrzydło. Ostatnia msza w kościele benedyktynek została odprawiona 14 maja 1946 r., a następnie klasztor i kościół zostały zamknięte. W opuszczonym klasztorze umieszczono urząd inwentaryzacji budowlanej, a w kościele rozebrano ołtarze. Po uzyskaniu przez Ukrainę niepodległości zespół kościelno-klasztorny przekazano greckokatolickim siostrom studytkom (obecna nazwa to kościół Wszystkich Świętych i klasztor Pokrowski sióstr studytek).

W 2021 roku przeprowadzono konserwację strony południowej z zachowaną figurą Matki Boskiej i strony zachodniej z figurą św. Benedykta. Program prac zakładał konserwację techniczną i zachowawczą kamieniarki, ale z rekonstrukcją utraconych atrybutów i głowy Matki Boskiej. II i III etap (2022–2023) obejmował prace przy kamieniarce i rzeźbach zdobiących elewację szkoły (dawnego klasztoru). Prace zaplanowane na 2024 r. obejmują konserwację wschodniego skrzydła wieży kościoła i stanowią kontynuację działań konserwatorskich i restauratorskich na jej zwieńczeniu: renesansowej, manierystycznej attyce z figurami i ornamentami, renesansowym kamiennym gzymsie, fryzie i kapitelach. Stan zachowania attyki jest bardzo zły, a przeprowadzone od strony południowej i zachodniej prace pozwoliły na uratowanie ostatnich fragmentów, gdzie zachowały się oryginalne powierzchnie rzeźbiarskie. Attyka jest jednym z najstarszych tego typu obiektów na terenie Lwowa. Wykonanie rekonstrukcji rzeźbiarskich na podstawie zdjęć archiwalnych lub analogii pozwoli na przywrócenie wartości artystycznych i symbolicznych obiektu.