Inwentaryzacja i dokumentacja projektowa wraz z cyfrowym modelem założenia parkowego przy pałacu w Podhorcach (Ukraina) Polonika

Zespół pałacowo-parkowy w Podhorcach jest jedną z najbardziej okazałych rezydencji polskiej arystokracji na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej z parkiem krajobrazowym w stylu francuskim i angielskim, który z racji swojego obecnego stanu został wpisany na nowojorską listę World Monuments Fund, jako jeden z najcenniejszych zabytków na świecie zagrożonych zniszczeniem. Tkanka historyczna przestrzeni parkowej i układ kompozycyjny zostały niemal całkowicie zatarte.

Podhorce leżą ok. 100 km na wschód od Lwowa, na pograniczu malowniczego pasma Woroniaków oraz dolin górnego Styru i Bugu. Założenie powstało według projektu Andrei dell'Aqua, w typie palazzo in fortezza. Obejmuje: pałac, kościół św. Józefa i Podwyższenia Krzyża Świętego oraz niegdyś, położone między pałacem a kościołem, niezwykłe ogrody pałacowe, składające się z części tarasowej, krajobrazowej i ogrodu regularnego.

Pałac został wzniesiony w 2. połowie lat 30. XVII w. dla hetmana wielkiego koronnego Stanisława Koniecpolskiego i przez trzy pokolenia należał do tego rodu. Był rozbudowywany po najazdach tatarskich w 1648 i 1651 r. przez jego syna Aleksandra, który zapisał w testamencie dobra podhoreckie Sobieskim. W II poł. XVIII w., przez blisko trzy dekady Podhorce były siedzibą hetmana Wacława Rzewuskiego, który stopniowo rozbudowywał posiadłość. W 1865 r. pałac przeszedł w posiadanie Sanguszków. Za czasów Rzewuskich i Sanguszków powstała tutaj pokaźna kolekcja malarstwa i militariów (m. in. kilkadziesiąt zbroi husarskich). Zbiory podhoreckie zostały wywiezione przez właścicieli w czasach I wojny światowej. Najcenniejsza część kolekcji po raz kolejny została ewakuowana w 1939 r. i po licznych perypetiach znalazła się w Brazylii, razem z ostatnim właścicielem Podhorzec, ks. Romanem Sanguszką. Po II wojnie światowej nastąpiła stopniowa dewastacja tego wyjątkowego zabytku. Władze sowieckie umieściły w pałacu szpital, a w 1956 r. duży pożar zniszczył wnętrza i doprowadził cały budynek do ruiny. Dawne zbiory pałacowe są obecnie rozproszone w kilku instytucjach, głównie w Lwowskiej Narodowej Galerii Sztuki, w Muzeum w Tarnowie oraz w Zamku Królewskim na Wawelu. Sam zespół pałacowo-parkowy w Podhorcach jest oddziałem Lwowskiej Narodowej Galerii Sztuki im. Borysa Woznyćkiego.

Zadanie, realizowane w trybie dwuletnim, polega na opracowaniu dokumentacji założenia parkowego w Podhorcach, które obejmuje ok. 20,0 ha terenu z zamkiem i kościołem. Na rok 2023 zaplanowano: przygotowanie mapy do celów inwentaryzacyjnych i projektowych, wykonanie kwerendy archiwalnej na terenie Ukrainy i Polski, szczegółową inwentaryzację drzew i krzewów, przeprowadzenie analiz dendrologicznych i dendrochronologicznych, opracowanie wytycznych do pielęgnacji poszczególnych drzew i grup krzewów. Opracowania te stanowić będą materiał wyjściowy do wykonania koncepcji projektowej odtworzenia dawnego układu parkowego i urbanistycznego (zaplanowanej na rok 2024), zawierającej m.in. dobory gatunkowe dla odbudowy dawnych alei i układy kwater ogrodowych – podstawy do przyszłych prac rewaloryzacyjnych.