Prace konserwatorskie przy kolumnie św. Rocha w Załoźcach (etap II)
Program Ministra „Ochrona dziedzictwa kulturowego za granicą”
Kolumnę z figurą św. Rocha wykonano i ustawiono pod koniec XVIII w. Pomnik nie posiada płyty inskrypcyjnej, jedynie inskrypcję na kapitelu wykutą bezpośrednio w kamieniu, informującą o dacie powstania – 1795. Opisywany obiekt znajduje się w bliskiej okolicy miasteczka Załoźce na Ukrainie w obwodzie tarnopolskim. Jest to miasteczko położone w dawnym powiecie zborowskim (przed 1914 r. w powiecie brodzkim ), nad dużym stawem, przez który przepływa rzeka Seret. Okoliczne włości należały w XVIII w. do Stanisława Potockiego, wojewody poznańskiego. Pomnik został wykonany z wapienia porowatego. Użyty materiał to kamień o jasnej barwie oraz umiarkowanej zawartości materiału muszlowego. Na pomnik składa się 6 elementów – pełnoplastyczna rzeźba figuralna oraz 5 elementów architektonicznych. Dookoła podstawy obiektu wykonano kamienną opaskę z częściowo obrobionych głazów. Ogląd makroskopowy nie pozwolił na stwierdzenie, czy w konstrukcji pomnika użyto metalowych elementów łączących. Jedynymi metalowymi elementami są wtórne opaski ściągające, zabezpieczające cokół przed pęknięciem. Do wykonania pomnika użyto klasycznych technik i narzędzi kamieniarskich.
Zły stan zachowania obiektu spowodowany jest m.in. jego obecnym miejscem ekspozycji. Podniesiony poziom gruntu, wysoki drzewostan z rozbudowanym systemem korzeniowym generują zwiększone zawilgocenie oraz narażają obiekt na wzmożone działanie czynników biologicznych i mikrobiologicznych. Obiekt jest też wystawiony na silne nasłonecznienie w ciągu dnia, znaczne dobowe i roczne wahania temperatury, agresywne związki występujące w atmosferze i wodzie opadowej (m.in. siarczki, chlorki, związki azotowe). Wapień, z którego wykonano pomnik, jako materiał cechuje się względnie niską odpornością na warunki atmosferyczne i mikrobiologiczne, stąd część zniszczeń jest efektem naturalnych procesów starzenia się kamienia. Obecnie stan techniczny obiektu jest bardzo zły. Wymaga on pilnego podjęcia działań oraz przeprowadzenia kompleksowych zabiegów remontowo-konserwatorskich.
W 2023 r. figura po demontażu została przewieziona do pracowni i poddana zabiegom biobójczym, wstępnemu oczyszczeniu z luźnych nawarstwień oraz myciu myjką wysokociśnieniową. Figurę poddano ponownym zabiegom biobójczym. W tym stanie obiekt został zabezpieczony i przygotowany do drugiego etapu prac planowanych w 2024. W ramach pierwszego etapu prac zdemontowano także i zdeponowano na miejscu metalowe barierki, wtórnie zamontowane w obiekcie. W 2024 r. zaplanowano prace konserwatorskie przy figurze oraz postumencie. Na zakończenie prac figura św. Rocha zostanie z powrotem zamontowana na kolumnie.
