Prace konserwatorskie w kościele pw. św. Antoniego we Lwowie Polonika

Początki świątyni sięgają połowy XVII w. Fundatorami kościoła wzniesionego przy klasztorze franciszkanów byli Konstanty Krzysztof Wiśniowiecki, wojewoda bełzki, starosta białocerkiewski (portret fundatora i jego małżonki prawdopodobnie Anny Chodorowskiej znajduje się w zakrystii kościoła) oraz jego syn Janusz Antoni Wiśniowiecki, kasztelan krakowski, starosta krzemieniecki. Domniemanym projektantem kościoła był sprowadzony z Krakowa architekt z rodziny Fontanów, z której wywodzi się wielu wybitnych artystów i architektów, m.in. Domenico Fontana. Prace architektoniczne i rzeźbiarskie prowadzili lwowscy rzeźbiarze i architekci pochodzenia niemieckiego: Fabian i Sebastian Fesingerowie oraz Tomas Huetter, czołowi przedstawiciele lwowskiej rzeźby rokokowej. Prawdopodobnie wszystkie ołtarze w kościele wyszły spod dłuta Tomasa Huttera lub jego uczniów. Po pierwszym rozbiorze kościół i klasztor uległy kasacie, w 1785 r. uzyskał prawa kościoła parafialnego. Od tego momentu kościół ulegał licznym przekształceniom, w 1893 r. otrzymał nową dekorację malarską. Na początku XX w. kościół został rozbudowany o dwie kaplice – św. Barbary, Jezusa ukrzyżowanego i kruchtę. Obecnie znaczną część wnętrza zdobią malowidła z końca XX w. Po II wojnie światowej kościół pw. św. Antoniego, obok katedry lwowskiej, był jedynym czynnym rzymskokatolickim kościołem we Lwowie. Pomimo wielu przekształceń i upiększeń, zachował swój barokowo-rokokowy wystrój i charakter.

Od 2013 r. prowadzone są nieprzerwanie prace konserwatorskie przy wyposażeniu i wnętrzu kościoła pw. św. Antoniego. Stopniowo przywracane są walory artystycznie obiektu. W 2024 r. przewiduje się kontynuację prac konserwatorskich przy XVIII-wiecznym drewnianym ołtarzu pw. św. Barbary, zdobionego rzeźbieniami, złoceniami, srebrzeniami i polichromowaną warstwą dekoracyjną. Ołtarz wypełnia znaczną część kaplicy św. Barbary, zasłaniając praktycznie w całości ścianę wschodnią. W 2019 r. ołtarz został zdemontowany i poddany wstępnym pracom konserwatorskim. Od 2020 r ołtarz magazynowany jest w kaplicy Jezusa Ukrzyżowanego, która od tego czasu jest zablokowana i nieużytkowana. W 2023 r. zostały wykonane: badania stratygraficzne, biologiczne oraz pełna inwentaryzacja ołtarza, ocena stanu zachowania, dezynfekcja. Prace te pozwoliły poznać lepiej technikę i technologię ołtarza, jak i również stopień zniszczeń oraz problematykę związaną z montażem, odtworzeniem pierwotnej lub historycznej dekoracji. Ze względu na złożoność tematu i duży zakres prac należy rozłożyć prace na kolejne dwa etapy (2024 i 2025). W trakcie II etapu (2024 r.) planowane jest wykonanie konserwacji technicznej elementów architektonicznych (czterech cokołów, nastawy ołtarzowej, pilastrów, kolumn, gzymsu, zwieńczenia), polegającej na: powtórnej dezynfekcji, ewentualnej dezynsekcji, wzmocnieniu strukturalnym osłabionych fragmentów (impregnacja), sklejeniu spękań, wykonaniu nowego i niezbędnego wzmocnienia struktury skrzyń ołtarzowych, wymianie i rekonstrukcji najbardziej zdegradowanych fragmentów, dopasowaniu i zamontowaniu niekompletnych profilowanych ramek okalających snycerkę z ich miejscową rekonstrukcją, oczyszczeniu z warstw przemalowań i wtórnej szpachli, podklejeniu osypujących się gruntów oraz warstwy malarskiej, uzupełnieniu ubytków w gruntach wraz opracowaniem ich powierzchni. Przewidywane jest również wykonanie prac estetyzujących w zakresie uzupełnienia historycznej warstwy malarskiej lub ewentualnej jej rekonstrukcji w zwieńczeniu ołtarza, gzymsie i pilastrach, pozłocenie profilowanych listew zdobiących zwieńczenie oraz gzyms, detalu snycerskiego w zwieńczeniu oraz kapitelach kolumn i pilastrów. Wszystkie elementy korpusu skrzyń ołtarzowych zostaną zamontowane w kaplicy, a pozostałe elementy zdeponowane w drugiej kaplicy (Ukrzyżowania).