Prace ratunkowo-konserwatorskie we wnętrzu kościoła karmelitów pw. św. Michała Archanioła we Lwowie Polonika

Kościół Karmelitów pw. św. Michała Archanioła (dawniej pw. Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny) we Lwowie jest jednym z najcenniejszych przykładów kultury polskiej we Lwowie. Reprezentuje stosunkowo rzadki dla architektury tego zakonu typ kościoła jednonawowego z głębokimi kaplicami bocznymi. Kościół i klasztor o. karmelitów w obecnym miejscu i postaci powstał w 2. połowie XVII w. Jego powstanie łączone jest w literaturze z muratorem lwowskim pochodzącym z lombardzkiego Bornio, Adamem Larto, zwanym Pokora. W swojej burzliwej historii klasztor był wielokrotnie niszczony, plądrowany i palony. Jego okazałe wnętrze udekorowane jest XVIII-wiecznymi freskami przypisywanymi anonimowemu freskantowi z Włoch. Według jednej z hipotez był to malarz z Bolonii, który miał kształcić o. Benedykta Mazurkiewicza, którego uczniem z kolei miał być Stanisław Stroiński.

Wnętrze kościoła poddawane było wielu przekształceniom artystycznym, które wciąż nie są w pełni rozpoznane pod względem konserwatorskim. W XIX w. prowadzone były zakrojone na szeroką skalę prace restauracyjne. Wzmocniono konstrukcję budowli, a następnie Leonard Zacharski przemalował znaczną część dekoracji freskowej. Odrestaurowano też kartusz z herbem króla Jana III Sobieskiego, znajdujący się na murze klasztornym. W 1938 r. przeprowadzona była kolejna restauracja pod kierunkiem Jerzego Janisza, polegająca na przemalowaniu filarów międzynawowych. W czasach powojennych w klasztorze mieściło się muzeum nauki i techniki, a w części pomieszczeń ulokowane były pracownie konserwatorskie. W latach osiemdziesiątych podjęto próby konserwacji polichromii w kościele, ale wykonano jedynie częściowe odkrywki wcześniejszych dekoracji malarskich. W 1991 r. kościół został przekazany unickiemu zgromadzeniu studytów. Wieloletnie zaniedbania związane z utrzymaniem kościoła doprowadziły do złego stanu dekoracji malarskiej świątyni. Dlatego należy jak najszybciej przeprowadzić kompleksowe interdyscyplinarne badania konserwatorskie, które określą zakres i przyczyny zniszczeń malowideł oraz zinwentaryzują całe wnętrze, przygotowując je do przyszłych prac konserwatorskich. Na podstawie inwentaryzacji i badań konserwatorskich opracowany zostanie projekt konserwatorski dla wystroju malarskiego wnętrza, który umożliwi, poprzez zaproponowanie właściwych metod oraz środków, rozpoczęcie koniecznego procesu konserwatorsko- restauracyjnego we wnętrzu świątyni.

Działania realizowane w 2024 r. będą miały na celu dokładne rozpoznanie konserwatorskie elementów wystroju malarskiego kościoła. Przeprowadzone zostaną interdyscyplinarne badania konserwatorskie (w tym m.in. wykonane zostaną: ekspertyza stanu zachowania i przyczyn zniszczeń,  ekspertyza warunków klimatycznych wnętrza, badania technologiczne i fizyko-chemiczne – sondaże, identyfikacja pigmentów, spoiw, składu zapraw, zasoleń, badania termograficzne oraz badania analityczne w świetle wzbudzonym promieniowaniem UV) wraz z odpowiednią inwentaryzacją konserwatorską (która obejmie m.in. skaning laserowy wnętrza kościoła, pomiar fotogrametryczny malowideł i opracowanie ortofotomap oraz sporządzenie dokumentacji rysunkowej i fotograficznej). Przygotowana zostanie także ekspertyza historyczno-artystyczna, opisująca stan badań, historię, opis oraz zagadnienia artystyczne wnętrza kościoła. Badania te pozwolą określić stan zachowania obiektu, przyczyny zniszczeń, rodzaje przekształceń oraz pozwolą poznać technikę i technologię poszczególnych faz historycznych dekoracji malarskiej. W trakcie tych badań w razie konieczności zostaną wykonane prace ratunkowe i zabezpieczające przy najbardziej zagrożonych elementach wystroju.