Komisje konserwatorskie w Wilnie
W dniach 21– 23 lipca 2025 r. przedstawiciele Instytutu Polonika gościli w Wilnie na komisjach konserwatorskich, oceniających postępy prac realizowanych w ramach Programu Ministra „Ochrona Dziedzictwa Kulturowego za Granicą” na cmentarzach na Starej Rossie i Bernardyńskim oraz w Kaplicy Suzina, a także w ramach programu Ochrona w kościele pw. śś. Piotra i Pawła na Antokolu.
Komisje rozpoczęły się od projektu „Prace renowacyjne na wileńskich nekropoliach na Litwie” realizowanego przez Fundację „Pomoc Polakom na Wschodzie” na cmentarzu na Starej Rossie, gdzie prowadzone są prace konserwatorskie przy grobowcu rodziny Chlebińskich i nagrobku rodziny Kątrymów, a następnie na cmentarzu Bernardyńskim, gdzie wkrótce rozpoczną się prace przy nagrobku Antoniego Świerzbińskiego, polskiego dyplomaty, prawnika i językoznawcy.
22 lipca odbyła się komisja dotycząca II etapu konserwacji polichromii we wnętrzach Kaplicy Suzina przy kościele Wniebowzięcia NMP – projektu realizowanego przez Prowincję Św. Maksymiliana Marii Kolbego Zakonu Braci Mniejszych Konwentualnych w Polsce (Franciszkanów). Jest to barokowa kaplica zbudowana w 1708 r., w celu upamiętnienia franciszkanów i miejscowej ludności, wymordowanych przez Kozaków podczas oblężenia Wilna przez Rosjan w 1655 r. Po stłumieniu powstania styczniowego w 1864 r. rosyjski gubernator zlikwidował zakon i rozkazał zamknąć kościół. W 1905 r. odnowiono kaplicę, ale w ciągu następnego stulecia nie prowadzono żadnych tu prac, a w kaplicy działał kiosk. Dopiero w 2023 r. podjęto prace przy dachach i elewacjach. Pilnych prac wymaga również bardzo zniszczone, pozbawione posadzek wnętrze kaplicy, w której w 2024 r. przeprowadzono I etap prac przy malowidłach ściennych. Komisja pozytywnie oceniła jakość i sposób realizacji: zastosowano odpowiednią technikę, retusz wykonano z dużym wyczuciem kolorystycznym i bardzo dobrze zintegrowano rozproszoną warstwę malarską. Następnie ustalono program dalszych prac konserwatorskich.
Ostatnia komisja dotyczyła prac konserwatorsko-restauratorskich przy XVII-wiecznych malowidłach plafonowych dwóch zakrystii kościoła pw. śś. Piotra i Pawła na Antokolu w Wilnie. Barokowy kościół ufundował wielki hetman litewski Michał Kazimierz Pac w drugiej połowie XVII w. Jest on znany z wyjątkowego wystroju, który niemal w całości stanowią wyjątkowej klasy sztukaterie – ponad dwa tysiące rzeźb stiukowych o tematyce biblijnej, mitologicznej i historycznej. Była to wspólna polsko-litewska komisja konserwatorska z udziałem przedstawicieli Departamentu Dziedzictwa Kulturowego (Kultūros paveldo departamentas) przy Ministerstwie Kultury Litwy. Komisja oceniła i omówiła efekty dotychczas przeprowadzonych prac – oprócz oczyszczenia malowideł z brudu i większych przemalowań, obejmowały one również skonsolidowanie partii odspojnych lub o osłabionej kohezji i uzupełnienie ubytków kitem wapienno-piaskowym. W dalszej kolejności prowadzone będą prace związane ze scaleniem przetarć warstwy malarskiej i wykonaniem retuszu.
