Turecki pasza i szlachta: korespondencja osmańskiego gubernatora Chocimia Iliasza Kołczaka paszy ze szlachtą Rzeczypospolitej z lat 1730‒1739
Na początku 1730 r. gubernatorem chocimskim został Iliasz Kołczak, który odtąd honorowany był tytułem paszy i seraskiera, czyli głównodowodzącego wojskami w chocimskiej twierdzy. Natomiast w maju 1736 r. uzyskał tytuł wezyra. Możliwe to było dzięki zbliżeniu w stosunkach polsko-tureckich, w przeciwieństwie do burzliwego, poprzedniego stulecia.
Świadectwem nawiązania stosunków między magnaterią i szlachtą ówczesnej Rzeczypospolitej a Kołczakiem paszą są listy z tego czasu pisane głównie przez antyrosyjskich konfederatów dzikowskich i zwolenników króla Stanisława Leszczyńskiego, ale nie tylko. Korespondencja ta odzwierciedla też plany antyrosyjskiej kooperacji polsko-tureckiej.
Wybrane do publikacji polskojęzyczne listy (ponad 300) adresowane do paszy są niezwykle cennym świadectwem tamtych czasów. Wśród korespondencji znajdują się adresowane do osmańskich władz skargi poddanych, m.in. chłopów, Żydów, ale i kobiet, zarówno muzułmanek, jak i nie‑muzułmanek. Tego typu listy są z reguły mało widoczne w tradycyjnych publikacjach naukowych, które skoncentrowane są na wydarzeniach „wielkiej” historii politycznej.
Bogactwo zachowanego materiału źródłowego pozwala pokazać współczesnemu czytelnikowi życie społeczne, kulturowe i obyczajowe pogranicza Rzeczypospolitej szlacheckiej z Imperium Osmańskim w XVIII w.
Książka jest krytycznym opracowaniem tej korespondencji, poprzedzonym obszernym komentarzem od autorów. Wartość przedstawionego materiału jest bardzo istotna dla badaczy, m.in. zajmujących się badaniem życia codziennego prowincji chocimskiej w XVIII w. Publikacja listów ukazuje, jak różnorodny materiał znajduje się w chocimskim archiwum i do jak różnych badań historycznych może być wykorzystany w przyszłości.
Zapraszamy do zapoznania się z fragmentem publikacji dostępnym tutaj.
